Chợ chỉ họp mỗi năm một lần vào ngày 27-3 âm lịch tại Khau Vai, huyện Mèo Vạc. Truyện kể rằng: Ngày xửa ngày xưa, có một đôi trai gái thuộc hai bộ tộc yêu nhau. Người con gái xinh đẹp, bộ tộc của cô không muốn cho cô lấy chồng thuộc bộ tộc khác. Còn bộ tộc của chàng trai lại rất muốn cô về làm dâu của bộ tộc mình. Từ đó sự hiềm khích giữa hai bộ tộc phát sinh, và mối thù giữa hai bộ tộc này ngày càng gay gắt, quyết liệt thì mối tình của đôi trai gái ngược lại càng thắm thiết, gắn bó sâu nặng. Vào một ngày kia, khi đôi trai gái đang ngồi tình tự trên đỉnh núi, bỗng nhìn thấy cảnh tượng hai bộ tộc đang đánh nhau dữ dội ở dưới chân núi. Đôi tình nhân cho rằng, tình yêu đôi lứa của họ chính là nguyên nhân cuộc chiến giữa hai bộ tộc. Để tránh đổ máu cho hai họ và bản làng, đôi trai gái quyết định chia tay nhau và hẹn sẽ gặp nhau mỗi năm một lần vào ngày này (ngày hai bộ tộc đánh nhau, 27 tháng 3 âm lịch). Địa điểm gặp nhau tại nơi họ vẫn thường hò hẹn. Từ đó Khau Vai trở thành nơi hò hẹn chung cho tất cả gái trai trong vùng. Đó là chợ tình Khau Vai.

Chợ Khau Vai ban đầu họp không có người mua mà cũng chẳng có người bán hàng hóa. Họ đến đây chỉ để nhìn lại bóng dáng tình nhân xưa, và trò chuyện cho thỏa nỗi nhớ mong. Không phân biệt tuổi tác, họ mang đến đây thức ăn nấu sẵn, đến bữa cùng bỏ ra ăn với nhau. Là người ở xa, họ đến chợ từ hôm trước để sáng hôm sau đã có mặt ở chợ, tìm lại người yêu xưa. Khi tìm được bạn rồi, cuộc trò chuyện không sao dứt nổi. Người chưa tìm được thì hồi hộp ngóng trông, mỏi mắt chờ mong. Còn người mới đến lần đầu tìm bạn thì mong sao nhanh chóng tìm được bạn để tâm tình. Buồn nhất là lúc bóng chiều đã ngả, họ phải chia tay nhau, bịn rịn, nhớ thương như không thể nào dứt ra được.

Ngày nay do nhu cầu cuộc sống, chợ tình Khâu Vai có sự biến đổi. Ngoài việc hò hẹn gặp gỡ, người ta còn tranh thủ mang hàng hóa đến chợ bán. Và khi đã có người bán ắt sẽ có người mua.