Ngày 26-4-2003, tại kỳ họp thứ 4, Quốc hội nước Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam khóa XI đã thông qua Nghị quyết về việc chia tỉnh Đắk Lắk trước đây thành 2 tỉnh Đắk Nông và Đắk Lắk.
Tỉnh Đắk Nông nằm về phía Tây Nam của Tây Nguyên, diện tích tự nhiên là 651.438ha với số dân 363.118 người, gồm 18 dân tộc anh em cùng chung sống. Trong đó, đồng bào thiểu số chiếm 30,3%, nhiều nhất là đồng bào M’nông chiếm 9,5% dân số... Tỉnh Đắk Nông, phía Nam giáp tỉnh Lâm Đồng, phía Tây Nam giáp tỉnh Bình Phước, phía Bắc giáp tỉnh Đắk Lắk, phía
Tây giáp Campuchia. Đắk Nông có 7 đơn vị hành chính: thị xã Gia Nghĩa và 6 huyện: Đắk R’lấp, Đắk Nông, Đắk Song, Đắk Mil, Krông Nô và Cư Jút.
Trước đây thị xã Gia Nghĩa là huyện lỵ của huyện Đắk Nông. Sau khi tách tỉnh, thị xã Gia Nghĩa trở thành tỉnh lỵ của tỉnh Đắk Nông. Thị xã Gia Nghĩa cách Thành phố Hồ Chí Minh 235km về phía Đông Bắc, địa hình chủ yếu là đồi núi nhấp nhô, không thuận tiện cho việc xây dựng đô thị tập trung nhưng rất phù hợp với dạng đô thị sinh thái theo kiểu Đà Lạt, Sapa, với đặc điểm địa hình và khí hậu gần giống Đà Lạt. Vì thế, trước đây kiến trúc sư Ngô Viết Thụ đã có ý tưởng xây dựng Gia Nghĩa thành một “Đà Lạt thứ hai” của Việt Nam, nhưng mang phong cách Việt Nam (khác với Đà Lạt mang phong cách Pháp thế kỷ XIX).
Gia Nghĩa là thị trấn của những đồi thông bạt ngàn. Phần lớn các công trình kiến trúc ở đây phân thành 3 cấp: dưới chân đồi, lưng chừng đồi, và đỉnh đồi. Đứng ở đồi bên này, nhìn thấy những công trình kiến trúc ẩn hiện dưới những tán cây xanh ở đồi bên kia, trông rất ngoạn mục và hấp dẫn.
Thời tiết Đắk Nông mưa nhiều và kéo dài, có khí hậu mát mẻ rất thích hợp cho du lịch nghỉ dưỡng.
Đắk Nông nằm ở độ cao từ 600 đến 900m so với mực nước biển. Với địa hình bị phân cắt mạnh và phần lớn diện tích dốc thoai thoải là vùng đất giàu tiềm năng phát triển kinh tế, trước hết là kinh tế nông, lâm nghiệp. Đắk Nông có 394.037ha rừng và đất rừng (chiếm gần một nửa diện tích tự nhiên của tỉnh), độ che phủ rừng trên 60% với phần thực vật và hệ động vật phong phú. Phía Bắc là vùng đệm của vườn quốc gia Yok Đôn, phíaNam là vùng đệm của vườn quốc gia Cát Tiên, phía Đông là khu bảo tồn Tà Đùng, NamKa và với 204.014ha đất nông nghiệp để có thể phát triển một nền kinh tế nông nghiệp hàng hóa. Trong đó có 70.000ha trồng cà phê, 6.000ha hồ tiêu, 5.000ha cao su và 20.000ha cây nông sản thực phẩm.
So với các tỉnh Tây Nguyên, Đắk Nông là một tỉnh nghèo, cơ cấu kinh tế chủ yếu là nông nghiệp, nhưng có tiềm năng về khoáng sản và tài nguyên thiên nhiên to lớn. Vì thế, Đắk Nông có khả năng phát triển nhanh ngành công nghiệp khai khoáng với các loại khoáng sản quý như bôxít, nhôm, cao lanh, vàng, đá saphia, đá thạch anh, đá hoa cương, nước khoáng, đất sét, đá làm vật liệu xây dựng. Riêng trữ lượng bôxít của Đắk Nông lớn nhất vùng Đông Nam Á và đứng thứ 3 trên thế giới, ước tính 5 tỷ tấn, phân bố đều trên diện rộng của 4 huyện Đắk Nông, Đắk Song, Krông Nô và Đắk R’lấp. Đây là mỏ lộ thiên, rất dễ khai thác. Đắk Nông còn có nguồn tài nguyên nước rất dồi dào. Đó là các con sông Sêrêpôk, sông Krông Nô (ranh giới với tỉnh Đắk Lắk) và sông Đồng Nai (ranh giới với tỉnh Lâm Đồng). Nguồn nước này ngoài việc phục vụ sản xuất nông nghiệp còn cung cấp một nguồn năng lượng lớn cho Nhà máy thủy điện Đắk Nông. Đắk Nông có nhiều cảnh quan du lịch lý thú, có nhiều tiềm năng mở rộng du lịch sinh thái như thác Đray Sáp, thác Trinh Nữ, Diệu Thanh...
Đắk Nông có nhiều lợi thế về giao thông, theo quốc lộ 14 đi Thành phố Hồ Chí Minh, quốc lộ 28 đi Lâm Đồng, Bình Thuận. Tuyến đường Hồ Chí Minh đi qua Đắk Nông đã đưa vào sử dụng.